Dak- en thuisloze mensen. Het stereotype beeld hierbij is vaak een oude man, die met een fles drank op een bankje ligt. “Dat beeld klopt totaal niet”, weet Twan Veltenaar, persoonlijk begeleider bij het Leger des Heils. In zijn werk ziet hij mensen van alle leeftijden met verschillende achtergronden, die door pech op straat zijn komen te staan. “Het kan iedereen overkomen. Bijvoorbeeld door een scheiding of economische redenen. Het grote woningtekort maakt de problemen alleen maar groter.”
Wie op straat komt te staan, kan zich melden bij het daklozenloket van de gemeente. Het Leger des Heils is een van de organisaties waar deze dak- en thuisloze mensen vervolgens terecht kunnen. Afhankelijk van de complexiteit van hun problemen, worden zij op verschillende afdelingen opgevangen. Sommige mensen komen bij een afdeling waar zij voor langere tijd beschermd wonen. Anderen komen bij de afdeling Herstart, waar ze na een termijn van ongeveer twee jaar doorstromen naar een zelfstandige woning. Bij de afdeling Herstart van het Leger des Heils in Den Haag wonen zo’n 65 mensen. Zij wonen verdeeld over een hoofdlocatie en verschillende studio’s. De bewoners van de hoofdlocatie hebben dag en nacht begeleiding. De bewoners van de studio’s krijgen meer zelfstandigheid. Iedereen heeft een eigen slaapkamer. Samen delen ze een badkamer en keuken.
De doelgroep is volgens Twan heel gevarieerd. “Sommige mensen zijn om economische redenen op straat komen te staan. Dat zag je bijvoorbeeld regelmatig tijdens de coronapandemie. Andere oorzaken zijn verslavingen, scheidingen, jongeren die niet langer thuis kunnen wonen, schulden en psychische problemen. Ook vangen we hier bijvoorbeeld arbeidsmigranten of vluchtelingen op. Doordat zij niet goed weten hoe het hier in Nederland werkt, zijn zij in de problemen gekomen.”
Convenantwoningen
Het Leger des Heils inventariseert samen met de bewoners de hulpvraag. Gezamenlijk maken ze een plan met persoonlijke doelen voor de bewoners. Ze kijken bijvoorbeeld hoe ze schulden, verslaving of psychische klachten kunnen oplossen. “Bij de afdeling Herstart bieden wij vooral praktische hulp”, legt Twan uit. “In acht van de tien gevallen zijn de problemen wel op te lossen. Als mensen zelf maar gemotiveerd zijn om een positieve wending aan hun leven te geven. Een zelfstandige woning is voor vrijwel al onze bewoners een belangrijk perspectief. Naast de gebruikelijke manieren om aan een woning te komen, kunnen onze bewoners doorstromen naar een convenantwoning. Hiervoor sluit het Leger des Heils samen met de bewoner en de woningcorporatie een driepartijencontract af. De bewoner krijgt dan nog minimaal een jaar begeleiding. Als daarna blijkt dat het goed gaat, stappen wij uit het contract.”
Moedeloos
Door het woningtekort en de lange wachtlijsten, zijn er de laatste jaren minder woningen om naar door te stromen. Dat is voor de bewoners en voor Twan en zijn collega’s best demotiverend. “Het idee dat ze weer zelfstandig kunnen wonen, zorgt ervoor dat deze mensen de hoop houden op een betere toekomst. Hoop doet leven. Als dat perspectief wegvalt, is het moeilijk om ze gemotiveerd te houden. Bovendien heeft het gebrek aan doorstroming het nadeel dat de verschillen tussen bewoners groter worden. Mensen die al hele stappen gezet hebben, worden geconfronteerd met anderen die net binnenkomen en bijvoorbeeld nog te maken hebben met een verslaving. Mijn collega’s en ik begrijpen heel goed dat bewoners moedeloos worden omdat er geen woningen zijn. Hoe langer het perspectief op een woning vooruit wordt geschoven, hoe groter de kans dat ze terugvallen. Je ziet dat bewoners boos zijn op het systeem. Het is onze taak om ze dan toch te blijven motiveren. Bijvoorbeeld door ze te stimuleren om aan andere doelen te werken dan ze zelf geformuleerd hadden. Zoals het vinden van werk of het starten van een opleiding. Voor het toekomstperspectief van deze groep mensen is het van groot belang dat er snel nieuwe woningen worden gebouwd.”
Schaken
De laatste jaren zijn steeds meer jongeren op straat komen te staan. Bijvoorbeeld doordat ze om een financiële kwestie uit het huis van hun ouders gezet worden. Veel bewoners hebben volgens Twan gewoon pech gehad. “Ik zie hier mensen die voor de meest ingewikkelde problemen komen te staan, terwijl ze het minste vermogen hebben. Sommigen zouden mijn vrienden kunnen zijn. De gemiddelde leeftijd is misschien 35 jaar. Sinds ik hier werk, is mijn beeld van dak- en thuisloze mensen wel veranderd. Het was altijd een groep waar ik veel empathie voor voelde. Maar de verhalen zijn vaak nog schrijnender dan ik al dacht. Dat doet iets met je. Mooie bijkomstigheid is dat ik veel van ze leer. Een van de bewoners schaakte bijvoorbeeld graag. Samen speelden we af en toe een potje. Hij deed het zo goed, dat ik echt mijn best moest doen. Hierdoor is mijn schaakspel er wel op vooruit gegaan en leer ik er zelf ook weer door.”
Hoe werkt het precies met een convenantwoning?
De gemeente Den Haag sloot vijf jaar geleden een convenant af met alle Haagse woningcorporaties en zeven zorginstellingen. “Haag Wonen is een van de vijf corporaties die hiervoor tekenden”, vertelt Brigitte van den Bos, beleidsadviseur wonen en zorg bij deze corporatie. “Afgesproken is dat we samen ruim 350 woningen per jaar leveren. Haag wonen levert tachtig woningen per jaar aan de zorgpartijen, zoals het Leger des Heils. Er zijn geen speciale convenantwoningen. Iedere woning die vrijkomt, leggen we langs de meetlat. Iemand die vanuit een zorginstelling komt, krijgt rechtstreeks een woning toegewezen. Voordat we met de zorginstelling en de kandidaat een driepartijencontract afsluiten, kijken we of de kandidaat aan alle voorwaarden voldoet en een passend inkomen heeft. Onderdeel van het contract is dat de bewoner nog minstens een jaar begeleiding krijgt. Als het allemaal goed blijft gaan, eindigt na twee jaar het driepartijencontract en mag de bewoner de woning overnemen. Het is heel mooi dat we dak- en thuisloze mensen op deze manier kunnen helpen. Het probleem is alleen dat er op het moment heel weinig woningen vrijkomen. Om de doorstroming op gang te krijgen, zullen we moeten bijbouwen.”
